Over J.H. Gunning. Een boekbespreking

Theo Hettema en Leo Mietus (red.), Noblesse oblige. Achtergrond en actualiteit van de theologie van J.H. Gunning (Gorinchem 2005)

NB deze boekbespreking zal geplaatst worden in het Nederlands Theologisch Tijdschrift.

Ter gelegenheid van de honderdste sterfdag van J.H. Gunning Jr. werd in 2005 te Kampen een symposium georganiseerd over de achtergrond en actualiteit van Gunnings theologie. Deze bundel bevat de neerslag van dit symposium. A. de Lange (2x), H. Veldhuis, J. Vree, C. van der Kooi en G. Neven leverden een bijdrage. De Lange beschrijft hoe Gunning met zijn pleidooi voor een netwerk van ridderlijke persoonlijkheden een alternatief trachtte te vinden voor de politieke partijvorming. Duidelijk wordt dat men deze voorkeur van Gunning niet moet vergeestelijken, alsof het hem alleen maar zou gaan om de adel van het hart. Er is ook een erfzegen, een bijzondere genade voor de adel, deze was een ‘zichtbaar afbeeldsel’ van het christelijk geloof, de standenmaatschappij was door God gewild. Zelf meende hij, ten onrechte, af te stammen van de Engelse grafelijke familie Gunning. Dat was de wereld waarin Gunning leefde. Een en ander geeft aan zijn theologie der persoonlijkheid wel een bijzondere kleur, zeker als men bedenkt dat Kuyper een hartstochtelijk pleidooi heeft gevoerd voor de gemeente als drager van de heilige Geest en voor de politieke partij, waarin het ‘gewone volk’ kon mee praten over de inrichting van de samenleving. Hier botsen niet twee theologische concepten, hier botsen twee werelden, zoals ook duidelijk wordt uit de bijdrage van Vree. De gaande wereld van de aristocratie, de komende wereld van de democratie. Toch ziet Van der Kooi ook de waarde in van het concept der persoonlijkheid. Het was Gunnings middel om de mens tegen het vervlakkende naturalisme te beschermen. En het lichamelijke mag volop mee doen als woonplaats van de heilige Geest. Hij ziet een bezwaar in de neoplatonische achtergrond van de hiërarchische ontologie tussen geest en lichaam. Genoeg om te laten zien hoe spannend de ontmoeting met Gunning is. Ook de andere artikelen zijn zeer de moeite waard.

M.J. Aalders